Chuyện nữ hộ sinh Việt Nam lần đầu tiên được quốc tế vinh danh

Đây là câu chuyện mà chị Phan Thị Hạnh - Chủ tịch Hội nữ hộ sinh Việt Nam kể lại cho phóng viên sau khi chị được Đại sứ quán Thuỵ Điển và Liên đoàn Nữ Hộ sinh Quốc tế trao giải thưởng Midwives4all. Đây là giải thưởng thường niên được trao cho những cá nhân có những đóng góp xuất sắc vào công tác bảo vệ bà mẹ và trẻ sơ sinh trên toàn cầu.

Chị Phan Thị Hạnh, từng bị bắt đi học hộ sinh

Từng bị bắt đi học… hộ sinh

Nói về lý do chọn nghề hộ sinh, chị Hạnh bảo bố chị là một công nhân, ông thích con gái làm hộ sinh. Lúc chị chuẩn bị thi đại học ông bắt phải học chuyên ngành hộ sinh. Khi ấy chưa giải phóng, thi hộ sinh rất khó khăn, toàn miền Trung chỉ lấy 40 người. Vì thế thay vì phải đi học đại học khác chị phải đi học hộ sinh. Ra trường chị xung phong đi huyện Nam Đông – một huyện miền núi của tỉnh Thừa Thiên Huế.

“Nữ hộ sinh ngày đó vất vả lắm. Dân số thì đông, trạm y tế xã là nơi duy nhất họ tìm đến sinh nở. Mình tôi là hộ sinh với một người hỗ trợ, vì thế công việc đỡ đẻ chiếm hầu hết thời gian. Chưa kể, có những sản phụ không tới trạm xá khiến mình phải chạy về nhà họ. Đa phần là người dân tộc, nên quá trình làm việc gặp không ít khó khăn. Có những sản phụ chuẩn bị sinh, tôi mời họ lên bàn đẻ nhưng họ chối phắt đòi đứng… để đẻ. Phải thuyết phục mãi họ mới chịu nằm lên” – chị Hạnh nói.

Kỷ niệm ám ảnh nhất đối với chị Hạnh là cảnh ông bố và 4 con ngồi khóc bên thi thể vợ đang bầu. Nguyên nhân là vì, người phụ nữ xấu số ấy mang thai thứ 5, đến ngày sinh nở vẫn theo thói quen sinh tại nhà nên khi chị biết tin vượt 7km đường rừng đến nơi thì người sản phụ đã chết, cái thai trong bụng cũng không sống được.

Chị Hạnh cho biết thêm: “Khắp nơi trên thế giới nữ hộ sinh là một trong những nguồn lực cơ bản trong mạng lưới y tế, họ đóng một vai trò quan trọng góp phần đắc lực trong công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân. Việt Nam có một mạng lưới nữ hộ sinh làm việc từ thành thị đến nông thôn và họ đảm nhiệm đa số các hoạt động về chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân, đặc biệt là công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em.

Tuy nhiên, đội ngũ nữ hộ sinh chưa có được một hội đoàn của chính họ. Năm 1990, tôi được đại diện cho VN tham dự Đại hội đại biểu nữ hộ sinh toàn thế giới tại Nhật Bản. Sau khi tham dự hội nghị này tôi đã quyết tâm xây dựng Hội nữ hộ sinh tại VN. Đến nay hội đã có gần 6.000 hội viên”.

Nhiều phụ nữ nông thôn được chăm sóc sức khỏe sinh sản miễn phí

Hiện 70% phụ nữ Việt Nam sống tại khu vực nông thôn, họ phải gánh vác công việc đồng áng nặng nhọc, ít có điều kiện học hành, sinh nhiều con, cộng thêm thiếu hiếu biết cơ bản về chăm sóc sức khỏe sinh sản, bảo vệ thai nhi nên thường gặp nhiều tai biến trong lúc mang thai cũng như sinh đẻ.

Vì thế, chị Hạnh là người đã xây dựng đề án "Thiết lập mô hình Chăm sóc Sức khỏe phụ nữ và nâng cao năng lực cho hộ sinh tuyến cơ sở". Thông qua dự án này Hội nữ hộ sinh Việt Nam đã được Bộ Ngoại giao Nhật Bản tài trợ để xây dựng một trung tâm tư vấn và dịch vụ sức khoẻ sinh sản. Từ trung tâm này, nhiều phụ nữ nghèo ở thành phố và các vùng nông thôn lân cận đã nhận được nhiều dịch vụ sức khoẻ sinh sản miễn phí.

Đại sứ Thuỵ Điển bà Camilla Mellander cho hay, các nữ hộ sinh không chỉ cứu sống nhiều bệnh nhân mà còn là những nhân tố tạo ra sự thay đổi tích cực trong xã hội. “Ngày hôm nay chúng ta cùng nhau tôn vinh hàng nghìn nữ hộ sinh trên thế giới và ở Việt Nam, những người đã và đang nỗ lực ngày đêm để cứu sống nhiều phụ nữ và trẻ em sơ sinh. Họ là những anh hùng thầm lặng. Bà Phan Thị Hạnh là một trong những hình mẫu như vậy”, bà Camella nhấn mạnh.

Chung quan điểm này, Tiến sĩ Vũ Bá Quyết, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương chia sẻ với những khó khăn, áp lực mà những hộ sinh Việt Nam đang gặp phải. Tại những nước phát triển việc chăm sóc các bà mẹ, 90% là do bác sĩ, còn tại Việt Nam 50% các ca mang thai trẻ ra đời là do nữ hộ sinh, thậm chí nơi không có nữ hộ sinh thì có cô đỡ thôn bản chăm sóc.

“Ngay tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, công việc đỡ đẻ là do nữ hộ sinh, bác sĩ chỉ chăm sóc ca bệnh lý nặng. Chính những nữ hộ sinh, cô đỡ thôn bản đã góp phần giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ và trẻ em” – TS Quyết nói.